Stambuł

Stambuł to jedno z największych i najbardziej zaludnionych miast na świecie. Jest to miejsce magiczne, tętniące życiem, mające do zaoferowania wiele atrakcji, chociaż niektórzy mogą poczuć się przytłoczeni ogromem miasta, w którym mieszka ok. 20 milionów mieszkańców i którego średnica (250 km x 80 km) odpowiada odległości z Krakowa do Warszawy.

Spacerując po mieście można zobaczyć nie tylko ogrom tej metropolii, ale także jej różnorodność, która pokazuje, że Stambuł leży nie tylko na 2 kontynentach, ale również na styku 2 kultur. Niektóre dzielnice Stambułu wyglądają bardzo podobnie jak ulice Paryża, inne natomiast jak typowe azjatyckie i muzłumańskie miasta.

W przeciwieństwie do wielu krajów muzłumańskich kobiety w Turcji nie mają obowiązku zasłaniania głowy. Na ulicy można spotkać zarówno Turczynki, które wyglądem i stylem ubrań niczym nie różnią się od Europejek, jak i tradycyjne muzłumanki z nakrytą głową, ale bez burki.

Spacerując po Stambule nie można nie zauważyć niezliczonej ilości bezdomnych psów i kotów. Według statystyk w metropolii mieszka ok. 15 000 bezdomnych zwierząt, głównie kotów.

Koty nie mają zakazu wstępu i można je spotkać wszędzie – przesiadują w kawiarniach i restauracjach, leżą w sklepach na dywanach, chodzą po ogrodach, urzędach i meczetach, czy po prostu spacerują po chodnikach i ulicach.

Bezdomne koty wewnątrz Hagi Sophi

Bezdomny pies przed Błękitnym Meczetem

Turcy jako naród bardzo lubią zwierzęta, zwłaszcza koty, które w krajach muzłumańskich mają szczególny status. Legenda głosi, że Mahomet uznawał je za najczystsze istoty na świecie, a jego kot Muezza miał prawo pijać z tego samego naczynia co on i próbować dań, zanim ukochana proroka ich skosztuje.

Niewielu Turków adoptuje zwierzęta i trzyma je u siebie w domu, natomiast wielu Stambułczyków opiekuje się psami i kotami mieszkającymi na ulicy i regularnie je dokarmia, głaska, a nawet przykrywa kocem zimie.

Stambulskie koty mają swój profil na Instagramie (https://www.instagram.com/catsofistanbul), stronę internetową (https://www.aromaterapi.co/catsofistanbul), powstał nawet dokument o kotach – „Kedi” (w języku tureckim „kedi” oznacza „kot”), którego zwiastun możecie obejrzeć tutaj:

Najsławniejszym stambulskim kotem był tzw. Tombili, kot-bohater internetowych memów. Po jego śmierci na wniosek kilkunastu tysięcy mieszkańców dzielnicy Kadiköy w której przesiadywał stworzono mu podobiznę-rzeźbę w pozycji, której stał się najsłynniejszy.

Na cześć stambulskich kotów oraz na pamiątkę naszej wyprawy do Stambułu nazwaliśmy jednego z naszych kotów Kedi 🙂

Historia miasta i zabytki

Stambuł ma naprawdę imponującą historię. Pierwsze ślady osadnictwa w okolicach Stambułu pochodzą jeszcze z epoki kamienia łupanego i można je oglądać w części azjatyckiej miasta. W czasach starożytnych (ok. 668 r p.n.e.) istniejąca osada została przekształcona przez kolonistę z Megary – Byzasa w miasto, które na jego cześć zostało nazwane Bizancjum. Dzięki lokalizacji na skrzyżowaniu dwóch szlaków handlowych, Bizancjum szybko stało się ważnym greckim ośrodkiem handlowym, a w 196 r. zostało przyłączone do Cesarstwa Rzymskiego.

W 330 r. cesarz Konstantyn Wielki rozbudował miasto i przekształcił je na siedzibę cesarstwa rzymskiego, zmieniając jego nazwę z Bizancjum na Konstantynopol. Na jego rozkaz miasto otoczono murami o długości 2,8 km, których fragmenty można oglądać do dzisiaj.

Za czasów Konstantyna Wielkiego w 366 r. n.e. wybudowano też Akwedukt Walensa, którego fragmenty możemy oglądać do dziś.

W 395 r. n.e. nastąpił podział Cesarstwa Rzymskiego, a Konstantynopol stał się stolicą wschodniej części imperium rzymskiego. To wtedy – za panowania cesarza Justyniana II nastąpił największy rozkwit miasta, a jego największym dziełem jest Kościół Mądrości Bożej, czyli słynna Hagia Sophia wpisana na listę UNESCO i uważana za cud architektoniczny.

Hagia Sophia

Zbudowana w ciągu zaledwie 5 lat Hagia Sophia była przez wieki największą na świecie świątynią chrześcijańską, kościołem najwyższej rangi w Cesarstwie Bizantyńskim oraz miejscem koronacji cesarzy.

Na przestrzeni stuleci wnętrze kościoła Mądrości Bożej ulegało licznym zmianom. Decydowały o nich zarówno katastrofy budowlane (np. zawalenie się pierwotnej kolumny w 558 roku), jak też burzliwe dzieje Cesarstwa Bizantyjskiego. Po zdobyciu Konstantynopola przez Turków w 1453 roku kościół został zamieniony w meczet. Wówczas to do jego bryły dostawiono cztery wysokie minarety z których muezin nawoływał wiernych na modlitwę. W tym samym czasie zniszczono, zamalowano bądź zasłonięto mozaiki i freski zdobiące wnętrze chrześcijańskiej świątyni. Część z zamalowanych w XV wieku dzieł odsłonięto w XX wieku, po przekształceniu Turcji w republikę (w 1923 roku) i zmianie przez tureckiego przywódcę Mustafa Kemala Ataturka meczetu w muzeum.

Mozaiki te zostały ponownie zasłonięte w 2020 r. na zlecenie prezydenta Turcji Recepa Tayyipa Erdogana, który po raz kolejny zamienił Hagię Sophię z muzeum w meczet.

Błękitny Meczet

Po zdobyciu Konstantynopola przez Turków w 1453 r. postanowiono przyćmić blask Hagi Sophii poprzez wybudowanie naprzeciwko niej w XVII wieku Błękitnego Meczetu, który do dziś jest największą świątynią w Stambule.

Pałac Topkapi

Będąc w Stambule nie można nie zwiedzić Pałacu Topkapi – siedziby sułtanów od czasów Mehmeta Zdobywcy – zdobywcy Konstantynopola, aż do XIX wieku, kiedy ostatni władcy Imperium Otomańskiego wyprowadzili się do nowocześniejszych siedzib położonych nad Bosforem.

Przez przeszło 400 lat Pałac Topkapi był więc centrum ogromnego imperium, z którego sułtani osmańscy zarządzali terenami obejmującymi trzy kontynenty, od Europy Środkowej po Indie oraz od Afryki Północnej po Krym.

Fontanna Sułtana Ahmeta III przed wejściem do Pałacu Topkapi

Pałac Topkapi to nie jedna, monumentalna budowla, a cały kompleks pawilonów, ogrodów i budynków zbudowanych w różnych okresach i wykończonych różnych stylach.

Wewnątrz pałacu znajduje się harem – otoczony osobnym murem kompleks apartamentów w którym mieszkały kobiety związane z sułtanem – jego żony, konkubiny oraz córki. Nad wszystkim pieczę sprawowała matka sułtana.

Sam harem to miasto w mieście, nie sposób zwiedzić tego labiryntu w całości, tym bardziej, że jedynie wybrane pomieszczenia są udostępniane zwiedzającym. Z przeszło 400 komnat można obejrzeć tylko 12.

Harem w Topkapi powstał za czasów słynnej Roksolany, drugiej żony Sulejmana Wspaniałego i matki sułtana Selima – słowiańskiej femme fatale nad Bosforem słynącej z niezwykłej urody i inteligencji oraz wpływu jaki wywierała na Sułtana – potężnego władcę wielkiego imperium.

Historia życia Roksolany – Rusinki porwanej przez sułtana która najpierw była jego niewolnicą, a później żoną i matką ich syna sułtana Selima – była wdzięczną inspiracją dla wielu pisarzy i twórców filmowych, a na temat jej życia i związku z najpotężniejszym władcą osmańskiego imperium powstało wiele książek i filmów, z których najsłynniejszy to serial turecki „Wspaniałe stulecie”.

Serial „Wspaniałe Stulecie’

Meczet Sulejmana i mauzoleum

Będąc w Stambule warto wybrać się również do meczetu Sulejmana oraz jego mauzolem w którym pochowani są sułtan Sulejman Wspaniały, Roksolana oraz ich syn Selim.

meczet Sulejmana

Mauzoleum Sulejmana Wspaniałego, Roksolany oraz ich syna Selim

Meczet położony jest w bardzo malowniczym miejscu, na trzecim z siedmiu wzgórz Stambułu, na zboczu schodzącym do Złotego Rogu nad Bosforem. Jest to drugi co do wielkości meczet w Stambule po Błękitnym Meczecie.

Pałac Dolmbahcze

W XIX wieku sułtani przenieśli się z Topkapi do Pałacu Dolmbahcze, który od 1853 do 1922 r. służył jako centrum administracyjne Imperium Osmańskiego. W przeciwieństwie do Pałacu Topkapi jest pałacem zbudowanym i urządzonym w stylu europejskim, wzorowanym na Luwrze i Pałacu Buckingham.

Pałac Dolmbahcze (XIX wiek)

Budynek ma powierzchnię 45 000 m², posiada 285 pokoi, 46 korytarzy, 6 łaźni, 68 toalet i 1427 okien. Wnętrza pałacu pokrywają obrazy włoskich i francuskich mistrzów, meble sprowadzono z Paryża, porcelanę z Sevres, a wyroby jedwabne z Lyonu.

Od lądu i morza do pałacu prowadzi 12 bram. Obecnie jako brama wejściowa używana jest Brama Skarbu.

W pałacu mieszkał i urzędował założyciel i pierwszy prezydent współczesnego i świeckiego państwa tureckiego Mustafa Kemal Atatürk, określany przez Turków ojcem narodu. Atatürk mieszkał w pałacu aż do śmierci i zmarł w jednym z pokoi pałacu 10 listopada 1938 r. o godz. 9:05. Na pamiątkę tego wydarzenia wszystkie zegary w pałacu zatrzymano na godzinie 9:05, by oddać hołd ukochanemu wodzowi i ojcu narodu tureckiego. Po jego śmierci pałac gruntownie odrestaurowano i zamieniono w muzeum.

Miejsca w których można poczuć klimat Stambułu

Wielki Bazar

Turcy słyną z tego, że uwielbiają się targować. Dlatego będąc w Stambule i chcąc poczuć klimat miasta oraz specyfikę kultury tureckiej koniecznie trzeba wybrać się na Wielki Bazar położony w samym centrum miasta, niedaleko Błękitnego Meczetu. Można na nim kupić dosłownie wszystko – od biżuterii poprzez wyroby skórzane i dywany, skończywszy na truciźnie dla teściowej 😉

Wielki Bazar

Reklama trucizny dla teściowej na witrynie jednego ze sklepów na Wielkim Bazarze.

Restauracja przy meczecie Sulejmana Wspaniałego

Tuż obok meczetu Sulejmana Wspaniałego znajduje się restauracja z tarasem z którego rozpościera się jeden z najpiękniejszych widoków w Stambule.

Z jednej strony tarasu widać meczet Sulejmana w całej okazałości, z drugiej strony rozpościera się przepiękny, panoramiczny widok na Stambuł i Bosfor.

Dokładna lokalizacja restauracji znajduje się: tutaj

Herbaciarnia nad Bosforem

Jeśli zwiedzając Stambuł poczujecie się zmęczeni zgiełkiem miasta, warto udać się do urokliwej herbaciarni Sarayburnu Aile Çay bahçesi położonej nad samym Bosforem, niedaleko Złotego Rogu.

Dokładna lokalizacja herbaciarni znajduje się: tutaj

Siedząc na tarasie, pijąc turecką herbatę, słuchając szumu morza i skrzeczenia mew można podziwiać z tarasu herbaciarni Bosfor, Wyspy Książęce oraz azjatycką część miasta.

Kawiarnia z baklawą i kawą po turecku

Jednym z najbardziej znanych przysmaków tureckich jest baklawa, czyli słodki deser zrobiony z ciasta filo , miodu i orzechów.

Co prawda baklawę można kupić i degustować w wielu krajach, nawet w Polsce, ale tylko w Stambule można znaleźć 5-piętrową kawiarnię oferującą kilkadziesiąt rodzajów i smaków baklaw z widokiem na Bosfor i Błękitny Meczet.

Kawiarnia Grande Cafe Teras znajduje się w dzielnicy Fatih, w pobliżu Hagi Sophi oraz Błękitnego meczetu (dokładna lokalizacja: tutaj).

Baklawę należy degustować tylko i wyłącznie z kawą po turecku serwowaną w miniaturowych filiżankach. Spytanie kelnera o latte lub capuccino jest wielkim nietaktem, a prośba o podanie innej kawy niż kawa turecka i tak nie zostanie spełniona – zazwyczaj pod pretekstem, że właśnie zepsuł się ekspres do kawy lub spieniacz do mleka 😉 .

Degustując baklawę, patrząc na Bosfor, Hagię Sofię i Błękitny Meczet oraz słuchając śpiewu muezzina nawołującego do modlitwy można poczuć smak orientu i niepowtarzalny klimat Stambułu.